Rocznik Jeleniogórski T. LV (2023)

45,00 zł

WSTĘP – NIECO JUBILEUSZOWY
Rok 2023 jest dość znaczący dla „Rocznika Jeleniogórskiego”, gdyż mija właśnie 60 lat od ukazania się pierwszego tomu naszego pisma. Jest to zaś tom 55, czyli też w pewien sposób jubileuszowy. Ta różnica – między wiekiem a ilością wydań – jest wynikiem zapaści, jaka dotknęła większość organizacji społecznych na początku lat 90. XX w., związanej z przełomem politycznym i społeczno-gospodarczym, jaki nastąpił w kraju po obradach Okrągłego Stołu i pierwszych po wojnie, częściowo wolnych, wyborach z 1989 r. Kryzys ten dotknął także Towarzystwo Przyjaciół Jeleniej Góry, głównego wówczas wydawcę „Rocznika Jeleniogórskiego”, który stracił wszystkich dotychczasowych (urzędowych) donatorów. Na szczęście sytuację udało się opanować – i dzięki wsparciu władz miasta, a do 1998 r., także ówczesnego województwa jeleniogórskiego, potem zaś Archiwum Państwowego we Wrocławiu, czasem też i innych instytucji – od 1997 r. nasze pismo ukazuje się regularnie. Jest to też efekt ogromnej społecznej pracy i dużego zaangażowania wielu osób związanych z periodykiem, jak również wszystkich jego autorów. Ludzie ci tworzą sporą i wspaniałą grupę entuzjastów naszego regionu, gotowych poświęcić dla niego swój czas i swoją wiedzę, którą dzielą się z naszymi Czytelnikami. Im wszystkim w imieniu redakcji pragnę złożyć gorące słowa podziękowania.
Niniejszy tom – choć jak wspomniałem – jubileuszowy, nie jest jednak przygotowany specjalnie odświętnie. Przynosi jak zwykle sporą ilość materiałów o przeszłości Jeleniej Góry, Karkonoszy i całego naszego regionu. Nie wchodząc w szczegóły, z którymi wszak Czytelnik może zapoznać się, odwracając tę kartę i zgłębiając spis treści, a potem zawartość już samych tekstów, wyrażam nadzieję, że wśród nich każdy znajdzie coś interesującego dla siebie.
Kończąc, pragnę podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do wydania tego tomu. A więc ponownie – autorom i członkom redakcji, jak i wszystkim, którzy mniej lub bardziej czynnie nas wspierali. Sama praca jednak to byłoby za mało. Potrzebne są też środki finansowe, a te – poza wkładem samego Towarzystwa Przyjaciół Jeleniej Góry – zapewnili głównie: Prezydent Miasta Jeleniej Góry Pan Jerzy Łużniak oraz nasz współwydawca, czyli Archiwum Państwowe we Wrocławiu w osobie jego dyrektora, dr. Janusza Gołaszewskiego. Wielką pomoc techniczną oraz często merytoryczną okazały też zaprzyjaźnione instytucje, a więc: Muzeum Karkonoskie, Muzeum Przyrodnicze i Muzeum Miejskie „Dom Gerharta Hauptmanna” w Jeleniej Górze, jak również pracownicy Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Filia w Jeleniej Górze i Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego w Jeleniej Górze. Ponieważ to ostatnie obchodzi właśnie 50-lecie swego powstania, składam jego członkom od naszej redakcji serdeczne gratulacje i życzenia co najmniej kolejnego półwiecza – tak pożytecznej dla naszego regionu działalności naukowej.
A Ciebie, Drogi Czytelniku, zapraszam do lektury.

Ivo Łaborewicz

SPIS TREŚCI

Spis treści
Contents
Obsah
Inhaltsverzeichnis

ARTYKUŁY I STUDIA
Marek Obrębalski, Jelenia Góra – 25 lat po utracie statusu stolicy województwa
Wojciech Brzezowski, Jeleniogórski dom mieszkalny w okresie baroku
Arkadiusz Kuzio-Podrucki, Koligacje i mariaże Zofii Schaffgotsch (1916-2008), ostatniej hrabianki z Cieplic Śląskich
Wolfgang J. Brylla, Zarys biografii i działalności wielopokoleniowej rodziny organmistrzowskiej Edelmannów z Gryfowa Śląskiego
Stanisław Firszt, Wojciech Grabowski, Jeleniogórskie bielarnie w świetle źródeł historycznych i badań archeologicznych
Krzysztof A. Kuczyński, Janusz Skowroński, Muzeum Gerharta Hauptmanna w Erkner k. Berlina nie było pierwsze. Śladami zbiorów archiwalnych i bibliotecznych po śmierci pisarza w 1946 roku
Ivo Łaborewicz, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Jeleniej Górze 1947–1948 i jego członkowie
Jarosław Witkowski, Pięćdziesiąt lat Karkonoskiego Towarzystwa Naukowego 1973-2023

MATERIAŁY I ŹRÓDŁA
Stanisław Firszt, Wojciech Grabowski, Badania archeologiczne przy kościele pw. św. Michała Archanioła w Czernicy w 2022 roku
Krzysztof A. Kuczyński, Ernst E. Ulbrich, malarz z Fischbach (Karpniki) i jego zapomniany artykuł z 1946 roku o Gerharcie Hauptmannie
Tomasz Rzeczycki, Rzekomy cud w kościele przy ul. 1 Maja w Jeleniej Górze w marcu 1950 roku
Zbigniew Adamski, Po II wojnie światowej trzecia na Dolnym Śląsku gazeta zakładowa „Wspólny cel” ZWCH „Chemitex Celwiskoza” w Jeleniej Górze
Stanisław Firszt, Suplement do artykułu: S. Firszt, Wyniki kwerendy w sprawie rozpoznanych zbiorów Schaffgotschów prowadzonej w latach 2018-2021, „Rocznik Jeleniogórski” t. 54, 2022, s. 191-238
Roger Piaskowski, Włócznia Ateny
Stanisław Firszt, Nowe informacje na temat historii jeleniogórskich zabytków
Krzysztof A. Kuczyński, Janusz Skowroński, Anja Hauptmann – wnuczka laureata Nagrody Nobla

SPRAWOZDANIA
Ivo Łaborewicz, Sprawozdanie z działalności Archiwum Państwowego Oddział w Jeleniej Górze w 2022 roku
Janusz Skowroński, Hauptmannowskie fascynacje łódzkiego jeleniogórzanina. Z okazji jubileuszu 75. urodzin profesora Krzysztofa K. Kuczyńskiego
Józef Hanusiak, Szlakiem jeleniogórskich kościołów różnych wyznań
Stanisław Firszt, Stanisław Gola, 50 lat Uniwersyteckiego Klubu Turystycznego, Studenckiej Elipsy Turystczno-Artystycznej (SETA)
Krzysztof Tęcza, 50. Centralnego Zlotu Krajoznawców (CZAK) na ziemi jeleniogórskiej
Krzysztof Tęcza, Nowe władze w kole Przewodników Sudeckich
Ewa Kiraga-Wójcik, Jeleniogórscy aktywiści turystyki uhonorowani tytułem „Zasłużony dla Miasta Jeleniej Góry”
Janusz Milewski, Sprawozdanie z działalności Podkomisji Kolekcjonerstwa Krajoznawczego Oddziału PTTK „Sudety Zachodnie” w Jeleniej Górze za lata 2022–2023
Stanisław Kańczukowski, Sprawozdanie z działalności Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich w 2023 roku

IN MEMORIAM
Profesor dr Stefan Bednarek (Elżbieta M. Kotlarska)
ks. dr Andrzej Bokiej (Marek Szajda)
ON. Wspomnienie o Bokieju (Bogdan Koca)
Roksana Knapik (Andrzej Raj)
Kazimierz Śliwa (Wojciech Kapałczyński)
Zofia Zator (Stanisław Firszt)

RECENZJE
Tamara Nováková, Olga Hájková, Libor Dušek a kol., Opevněná krajina. Idé ve východních Krkonoších 1938. Kritický katalog k výstawě, Praha 2021 (Ivo Łaborewicz)
Alfred Schwarzmaier, Die Hauptmanns und Martel. Das leben der Margarete Heumader / Hauptmannowie i Martusia. Życie Margarety Heumader, red. Janusz Skowroński, przedkład Elżbieta Skowrońska, Janusz Skowroński, Jelenia Góra, 2023 (Krzysztof A. Kuczyński)
Zbigniew Piotrowicz, Sudeckość, Katowice 2022 (Jan Hanc)
Z Českého ráje a Podkrkonoší. Vlastivédná Ročenka, svazek 35, Semily-Jičín 2022 (Ivo Łaborewicz)

KRONIKA JELENIOGÓRSKA (Krzysztof Tęcza)